Η συχνότητα θανάτων στους αγωνιστικούς χώρους, στις μέρες μας, φαίνεται να αυξάνεται όχι μόνο στη χώρα μας αλλά σε όλο τον κόσμο. Τον τελευταίο χρόνο μάλιστα, είχαμε περίπου 30% αύξηση στα σχετικά περιστατικά! Όσο προωθείται ο αθλητισμός, ο μαζικός όσο και ο ¨επαγγελματικός¨, τόσο περισσότεροι ξαφνικοί θάνατοι, έρχονται να μας υπογραμμίσουν ότι άριστη φυσική κατάσταση, δεν σημαίνει απαραίτητα και προστασία απέναντι στον αιφνίδιο θάνατο. Το αντίθετο μάλιστα! Με την άσκηση δεν κάνουμε πάντα καλό στον εαυτό μας. Κάποτε μάλιστα βλάπτει ανεπανόρθωτα. Δυστυχώς, πληθαίνουν οι φορές που, ακούμε από τα μέσα ενημέρωσης, για περιπτώσεις αθλητών οι οποίοι χάνουν τη ζωή τους μέσα στο γήπεδο, χωρίς να έχει προηγηθεί κάποιος τραυματισμός ή να έχει προϋπάρξει σύμπτωμα ή άλλο σημάδι προειδοποίησης, που θα ανάγκαζε ίσως τον άτυχο αθλητή να ζητήσει τη βοήθεια κάποιου γιατρού. Μπροστά σε τέτοια περιστατικά, όλοι μένουμε αποσβολωμένοι και κυρίως άπραγοι, στην τραγωδία που πλήττει κυρίως νέα και φαινομενικά απόλυτα υγιή άτομα.
Κατά τη διάρκεια άθλησης, οι προδιαθεσικοί παράγοντες του φαινομένου του αιφνιδίου θανάτου, βρίσκουν γόνιμο έδαφος για να επιταθούν, κυρίως όταν απουσιάζει ο ενδελεχής προαγωνιστικός έλεγχος. Τα ποικίλα και αδιάγνωστα προβλήματα υγείας αλλά και οι μη ενδεδειγμένες μέθοδοι και συμπεριφορές που ακολουθούν οι αθλούμενοι είναι οι βασικότερες αιτίες για τον πολλαπλασιασμό των τραγικών συμβάντων διεθνώς. ( 2ο Πανελλήνιο Αθλητιατρικό Συνέδριο – 2009)
Μεταξύ του γενικού πληθυσμού, εμπεριέχονται άτομα τα οποία επιβάλλεται να ελέγχονται – για προληπτικούς λόγους – εκτενέστερα, πριν τους επιτραπεί να επιβαρυνθούν σωματικά με άσκηση, ανεξάρτητα από την ηλικία στην οποία βρίσκονται. Στην κατηγορία αυτή του ¨αυξημένου κινδύνου¨ ανήκουν όσοι, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή ή και κατά το παρελθόν, εμφάνισαν κάποιο από τα επόμενα συμπτώματα:
• Πόνο στο θώρακα
• Τάση για λιποθυμία
• Λιποθυμικό επεισόδιο
• Γενική δυσφορία
• Δύσπνοια
• Αναίτια κόπωση
• Καρδιακό φύσημα
• Υψηλή αρτηριακή πίεση
• Βρογχικό άσθμα και
• Κληρονομικές αιματολογικές παθήσεις, όπως είναι τα στίγματα κάθε μορφής (Ρηγόπουλος Δ. – 2008)
Επιπροσθέτως, ιδιαίτερης ιατρικής παρακολούθησης και αθλητικής μεταχείρισης χρειάζονται και:
• Όσοι είναι διαγνωσμένοι ασθενείς ή φορείς του συνδρόμου Marfan
• Εκείνοι που έχουν πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας
• Αυτοί που διαγνώστηκαν με Σύνδρομο προδιέγερσης (ή WPW)
• Όσοι έχουν σύνδρομο μακρού Q – Τ ή άλλα
κληρονομικά αρρυθμιογόνα νοσήματα και οι στενοί συγγενείς
τους.
• Εκείνοι στους οποίους παρατηρούνται ανωμαλίες των στεφανιαίων ή της αορτής
• Τα άτομα που παρουσιάζουν ανοιχτό αρτηριακό πόρο
Στο σημείο αυτό, το μεγάλο πρόβλημα που υπάρχει τόσο στην πλευρά του γιατρού όσο και στην πλευρά του ανθρώπου που θα αναλάβει να γυμνάσει τον πάσχοντα, ανάγεται στον τρόπο χειρισμού του πάσχοντος. Ο
γιατρός θα πρέπει να
γνωματεύσει σχετικά με την ικανότητα άθλησης του πάσχοντα, δεδομένου του ότι συνήθως πρόκειται για νέους ανθρώπους οι οποίοι δεν θέλουν να νιώθουν μειονεκτικά. Ο
γυμναστής από την πλευρά του οφείλει να
συνεργαστεί με τον γιατρό προκειμένου να αποφύγει τις δυσάρεστες συνέπειες.
Μεγάλη βαρύτητα χρειάζεται να δίνεται στην περίπτωση της λεγόμενης
¨αθλητικής καρδιάς¨ ώστε να μην υπάρχει
σύγχυσή της με παθολογικές καταστάσεις που σχετίζονται με την
μυοκαρδιοπάθεια στις οποίες η άσκηση αντενδείκνυται απολύτως. Στην ¨αθλητική καρδιά¨ έχουμε βέβαια μια υπερτροφική αλλοίωση της αριστερής κοιλίας, ανήκει όμως στις φυσιολογικές αλλαγές που συμβαίνουν με την άσκηση – της αντοχής – και είναι ευεργετική. (Ελληνικό Ίδρυμα Καρδιολογίας – 2008)
Προσεκτικότερο έλεγχο τέλος, χρειάζεται να κάνουν και:
• Όσοι έχουν στενό συγγενής, κάτω των 50 ετών, που έχει υποστεί καρδιακό επεισόδιο.
• Εκείνοι που ένας ή και περισσότεροι συγγενείς τους, κάτω των 50 ετών, συνέβη να έχει πρόωρο θάνατο εξαιτίας καρδιακού
επεισοδίου καθώς και
• Όποιοι είναι μέλη οικογενειών στις οποίες παρουσιάζονται
προβλήματα όπως:
– Διατατική ή υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια
– Ανωμαλίες των στεφανιαίων
– Ανεύρυσμα αορτής
– Στένωση αορτής
– Εγκεφαλικό ανεύρυσμα ( Maron και συνεργάτες 1996)
Οι υπόλοιποι υποψήφιοι ασκούμενοι, που δεν παρουσιάζουν κάποιο από τα προαναφερθέντα συμπτώματα, ή δεν επιβαρύνονται με την πιθανότητα παθολογικής κληρονομικότητας, δε σημαίνει ότι δεν διατρέχουν κανέναν κίνδυνο αν αντιμετωπίσουν τις μεγάλες σωματικές εντάσεις όταν θα αθληθούν.
Οι λόγοι για τους οποίους αρχικά αποκλείονται από εκτενέστερες προληπτικές εξετάσεις και τους γίνονται μόνο γενικοί έλεγχοι, είναι καθαρά οικονομικοί. Δυστυχώς, το κόστος που συνεπάγεται η διερεύνηση τυχόντα προβλήματα χωρίς ταυτόχρονη ύπαρξη κάποιων ενδείξεων, δεν είναι ανάλογο με την πιθανότητα να αποκαλυφθεί κάποιο σοβαρό. Έτσι, συνήθως περιοριζόμαστε στα βασικά και αυτό στην καλύτερη περίπτωση.
Γιατί η καλύτερη λύση θα ήταν να ελέγχεται ο πληθυσμός μαζικά και εκτενώς από την πλευρά της πολιτείας πριν ξεκινήσει η διαδικασία της προπόνησης. Το τεράστιο οικονομικό κόστος της όμως, την καθιστά ανεφάρμοστη με αποτέλεσμα η πρωτοβουλία αλλά και το κόστος των εξετάσεων να μετακυλύετε συνήθως στους ίδιους τους υποψήφιους αθλούμενους. Με στοχευμένες εξετάσεις, έπειτα από ιατρική συμβουλή, θα μπορούσε να έχουν διαγνωστεί έγκαιρα, λανθάνοντα σοβαρά προβλήματα που συνεπάγονται δραματικές καταστάσεις και δικαστικούς αγώνες.
